Đầu tư công là giá thành cao: Vì đâ

Đầu tư công là giá thành cao: Vì đâu nên nỗi?
Giá là sợi dây xuyên suốt của cả quá trình thực hiện dự án. Kết quả quản lý giá cũng là kết quả, hiệu quả của dự án.

Hầu hết các dự án đều thực hiện qua hợp đồng dự án. Vấn đề nhức nhối đó là giá thành công trình xây dựng tại Việt Nam đang không phụ thuộc vào yếu tố giá thuần túy mà lại phụ thuộc vào việc “chủ đầu tư là ai?”.

Thiếu chuyên nghiệp và minh bạch

Quản lý giá hợp đồng là một công cụ quan trọng trong quản lý các dự án đầu tư xây dựng liên quan trực tiếp đến hiệu quả sử dụng nguồn vốn. Tuy nhiên, theo đánh giá của cơ quan quản lý và các chuyên gia, hiện nay, vẫn còn có một số tồn tại, bất cập trong công tác xác định chi phí đầu tư trong các giai đoạn, bao gồm cả mặt nội dung và phương pháp xác định. Nhiều nội dung chi phí còn thiếu, phương pháp tính còn mang tính bình quân, chưa phản ánh hết được đặc điểm của sản phẩm xây dựng dẫn đến hợp đồng thì tính thừa chi phí, hợp đồng lại thiếu.


Dự án đường sắt trên cao tuyến Cát Linh - Hà Đông đoạn qua đường Nguyễn Trãi. Ảnh: Công Hùng

Trong khi Việt Nam có những lợi thế như giá nhân công còn thấp, nhiều chủng loại vật liệu xây dựng có thể sản xuất trong nước với chất lượng tốt, vậy nhưng giá thành xây dựng ở ta lại đắt hơn giá thành xây dựng ở các nước láng giềng, thậm chí cả Mỹ. Theo KS Trần Ngọc Hùng - Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, giá thành công trình xây dựng đang phụ thuộc vào việc chủ đầu tư là ai. Theo phân tích của chuyên gia này, chủ đầu tư là cá nhân, hộ gia đình thường quản lý đồng vốn chặt nhất, giá thành công trình rẻ nhất (tất nhiên còn nguyên nhân là do công trình quy mô nhỏ nên cắt giảm được nhiều loại chi phí như quản lý, tư vấn...). Chủ đầu tư là các công ty, tổng công ty, tập đoàn cổ phần trong và ngoài nước (không có nguồn vốn, cổ phần Nhà nước), các DN này đa phần sử dụng công ty tư vấn chuyên nghiệp đặc biệt là trong chọn thầu nên thực sự làm chủ được đồng vốn của chính mình. Các công trình của chủ đầu tư này thường có giá thành hợp lý, đảm bảo tiến độ, chất lượng trong khi giá thành còn thấp hơn các dự án ở các nước láng giềng. Có nhiều câu hỏi đặt ra nhất đó là diện chủ đầu tư các dự án đầu tư công, dự án có nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước hoặc do Nhà nước bảo lãnh. Các dự án mang yếu tố “công” này thường có giá thành cao, thậm chí rất cao; dự án luôn hiệu chỉnh, đội vốn, tiến độ kéo dài.

Từ sự thiếu minh bạch trong đấu thầu và yếu kém trong quản lý dự án đầu tư công, tại một số dự án, chủ đầu tư và nhà thầu tư vấn đã nâng giá dự toán công trình ngay từ khi lập dự án để sau này là kẽ cho nhóm lợi ích. Qua thẩm định tại một số địa phương, Bộ Xây dựng đã phát hiện có những dự án đã tăng 1,5 lần dự toán, cá biệt có trường hợp tăng dự toán gấp 2 lần. Việc tồn tại nhiều kẽ hở trong quá trình quản lý, thi công, quản lý hợp đồng đã dẫn đến những thất thoát, lãng phí mà điển hình là dự án đợt II Gang thép Thái Nguyên, đội vốn gấp đôi từ 4.000 tỷ đồng lên 8.000 tỷ đồng, dự án kéo dài 8 năm chưa xong.

Thời gian qua dư luận đặc biệt quan tâm đến chuyện đội giá ở các dự án hạ tầng giao thông lớn. Thực tế cho thấy các dự án đường sắt đô thị đều đội giá. Tại TP Hồ Chí Minh, tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên dài 19,7km, trong đó có 2,6km ngầm, đội giá từ 1,09 tỷ USD lên 2,47 tỷ USD (tăng 126,6%). Ở Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông dài 13,08km, giá đội từ 552,86 triệu lên 868,04 triệu USD (tăng 57%)... Về vấn đề đội giá của một số dự án hạ tầng giao thông lớn, TS Phạm Sỹ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam đặt câu hỏi, tại sao với các dự án lớn như vậy, chủ đầu tư không thuê tư vấn quản lý dự án mà cứ muốn tự mình quản lý để rồi lại tự nhận là “chưa có kinh nghiệm” (?). Ở Trung Quốc với các dự án công từ 5 triệu NDT trở lên, theo quy định chủ đầu tư phải thuê tư vấn quản lý dự án chuyên nghiệp. Tư vấn quản lý dự án sẽ tiến hành quản lý giá trị trong cả hai giai đoạn trước và sau hợp đồng. Thiếu minh bạch hóa thông tin về dự án, về chủ đầu tư, về tư vấn khảo sát lập dự án, thiết kế... là những hạn chế, dẫn đến việc không rõ trách nhiệm khi các dự án có vấn đề.

Muôn mặt gian lận trong đấu thầu

Có rất nhiều nhóm yếu tố gây ảnh hưởng, tạo ra những bất cập trong quản lý giá hợp đồng xây dựng. Trong đó “nóng” nhất là khâu đấu thầu và lựa chọn nhà thầu. Theo đánh giá của các chuyên gia, công tác đấu thầu hiện còn chưa được coi trọng đúng mức, chưa công khai, minh bạch, thậm chí còn nhiều tiêu cực dẫn đến giá thành cao. Việc lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực dẫn đến kéo dài tiến độ, phải bổ sung vốn, gây lãng phí thất thoát.

ThS. Lê Sỹ Bảy - Vụ trưởng Vụ Thanh tra khối kinh tế Ngành Thanh tra Chính phủ đã có những phân tích rõ nét về nhóm yếu tố có gian lận trong đấu thầu làm phát sinh tăng thêm giá xây dựng sau đấu thầu, đặc biệt là tình trạng thông thầu. Biểu hiện của thông thầu đó là giá trúng thầu quá cao so với dự toán, so với các biểu giá được công bố, hay với các công việc tương tự, mức giá bình quân trong ngành. Thông thầu rõ nét thể hiện trong việc một số nhà thầu thay phiên nhau thắng thầu, có sự phân chia theo công việc, loại hình công việc hoặc khu vực địa lý. Các dấu hiệu bất thường của hồ sơ dự thầu được nhận diện là chào giá quá cao, chào giá quá sát hoặc chào giá quá gần nhau. Tại các hồ sơ dự thảo này, những con số thường quá “tròn trịa”, không hoàn chỉnh giống một hồ sơ dự thầu.

Gian lận trong đấu thầu còn thể hiện ở tình trạng lạm dụng quy định về yêu cầu sửa đổi hợp đồng. Khi đó một nhà thầu nhiều lần sửa đổi hợp đồng một cách bất thường, không có lý do và được phê duyệt bởi cùng một chủ đầu tư. Có trường hợp trao hợp đồng cho nhà thầu chào giá thấp nhất, sau đó cho phép sửa đổi hợp đồng làm tăng giá hoặc tăng quy mô hợp đồng, hoặc gia hạn thời hạn hợp đồng. Bên cạnh đó còn phải kể đến tình trạng thao túng các hồ sơ dự thầu, sắp đặt thông số kỹ thuật, chia nhỏ gói thầu mua sắm, chào giá không cân đối (chào giá thấp một cách phi lý rồi sau đó yêu cầu sửa đổi hợp đồng theo hướng làm giảm khối lượng)...

Để chống tiêu cực trong đấu thầu, ông Trần Ngọc Hùng đề xuất, trên cơ sở các quy định của Luật Đấu thầu cần coi trọng quản lý đấu thầu công khai, minh bạch chống tiêu cực, xóa bỏ tình trạng “quân xanh, quân đỏ” và đặc biệt là phải hạn chế tối đa chỉ định thầu. Nhiều chuyên gia có cùng quan điểm, Bộ Xây dựng cần có quy định rõ ràng, cụ thể hơn về trách nhiệm pháp lý của các cơ quan tư vấn liên quan đến xác định giá trong xây dựng như tư vấn khảo sát, thiết kế, tư vấn thẩm định, tư vấn khảo sát. Cần có chế tài xử lý nghiêm đối với từng hành vi, thiếu sót, sai phạm của các cơ quan này. Bên cạnh đó, phải tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng.

Minh Thu

Kết quả (Anh) 1:

Public investment is high prices: Because where should my fears?The price is the rope throughout the whole implementation process of the project. The result is also price management results, the efficiency of the project.Most of the projects are done through the project contract. Littering problem that is the cost of construction works in Vietnam are not dependent on pure price factor which depends on the "who is the owner?".The lack of professionalism and transparencyCase management is an important tool in the management of construction projects directly related to the effective use of resources. However, according to the Agency's assessment and management experts, at present, still have some exist, inadequacies in the work to determine the cost of investment in the period, including both the content and method of determining. Many of the missing cost content, the method of calculation of average proportions, yet also reflects all characteristics of construction products leads to excess computer contract costs, the contract lacks.On the high line rail project Cat Linh-HA Dong Nguyen Trai road segment. Photo: The HeroTrong khi Việt Nam có những lợi thế như giá nhân công còn thấp, nhiều chủng loại vật liệu xây dựng có thể sản xuất trong nước với chất lượng tốt, vậy nhưng giá thành xây dựng ở ta lại đắt hơn giá thành xây dựng ở các nước láng giềng, thậm chí cả Mỹ. Theo KS Trần Ngọc Hùng - Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam, giá thành công trình xây dựng đang phụ thuộc vào việc chủ đầu tư là ai. Theo phân tích của chuyên gia này, chủ đầu tư là cá nhân, hộ gia đình thường quản lý đồng vốn chặt nhất, giá thành công trình rẻ nhất (tất nhiên còn nguyên nhân là do công trình quy mô nhỏ nên cắt giảm được nhiều loại chi phí như quản lý, tư vấn...). Chủ đầu tư là các công ty, tổng công ty, tập đoàn cổ phần trong và ngoài nước (không có nguồn vốn, cổ phần Nhà nước), các DN này đa phần sử dụng công ty tư vấn chuyên nghiệp đặc biệt là trong chọn thầu nên thực sự làm chủ được đồng vốn của chính mình. Các công trình của chủ đầu tư này thường có giá thành hợp lý, đảm bảo tiến độ, chất lượng trong khi giá thành còn thấp hơn các dự án ở các nước láng giềng. Có nhiều câu hỏi đặt ra nhất đó là diện chủ đầu tư các dự án đầu tư công, dự án có nguồn vốn đầu tư từ ngân sách Nhà nước hoặc do Nhà nước bảo lãnh. Các dự án mang yếu tố “công” này thường có giá thành cao, thậm chí rất cao; dự án luôn hiệu chỉnh, đội vốn, tiến độ kéo dài.Từ sự thiếu minh bạch trong đấu thầu và yếu kém trong quản lý dự án đầu tư công, tại một số dự án, chủ đầu tư và nhà thầu tư vấn đã nâng giá dự toán công trình ngay từ khi lập dự án để sau này là kẽ cho nhóm lợi ích. Qua thẩm định tại một số địa phương, Bộ Xây dựng đã phát hiện có những dự án đã tăng 1,5 lần dự toán, cá biệt có trường hợp tăng dự toán gấp 2 lần. Việc tồn tại nhiều kẽ hở trong quá trình quản lý, thi công, quản lý hợp đồng đã dẫn đến những thất thoát, lãng phí mà điển hình là dự án đợt II Gang thép Thái Nguyên, đội vốn gấp đôi từ 4.000 tỷ đồng lên 8.000 tỷ đồng, dự án kéo dài 8 năm chưa xong.Thời gian qua dư luận đặc biệt quan tâm đến chuyện đội giá ở các dự án hạ tầng giao thông lớn. Thực tế cho thấy các dự án đường sắt đô thị đều đội giá. Tại TP Hồ Chí Minh, tuyến số 1 Bến Thành - Suối Tiên dài 19,7km, trong đó có 2,6km ngầm, đội giá từ 1,09 tỷ USD lên 2,47 tỷ USD (tăng 126,6%). Ở Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông dài 13,08km, giá đội từ 552,86 triệu lên 868,04 triệu USD (tăng 57%)... Về vấn đề đội giá của một số dự án hạ tầng giao thông lớn, TS Phạm Sỹ Liêm - Phó Chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam đặt câu hỏi, tại sao với các dự án lớn như vậy, chủ đầu tư không thuê tư vấn quản lý dự án mà cứ muốn tự mình quản lý để rồi lại tự nhận là “chưa có kinh nghiệm” (?). Ở Trung Quốc với các dự án công từ 5 triệu NDT trở lên, theo quy định chủ đầu tư phải thuê tư vấn quản lý dự án chuyên nghiệp. Tư vấn quản lý dự án sẽ tiến hành quản lý giá trị trong cả hai giai đoạn trước và sau hợp đồng. Thiếu minh bạch hóa thông tin về dự án, về chủ đầu tư, về tư vấn khảo sát lập dự án, thiết kế... là những hạn chế, dẫn đến việc không rõ trách nhiệm khi các dự án có vấn đề.
Muôn mặt gian lận trong đấu thầu

Có rất nhiều nhóm yếu tố gây ảnh hưởng, tạo ra những bất cập trong quản lý giá hợp đồng xây dựng. Trong đó “nóng” nhất là khâu đấu thầu và lựa chọn nhà thầu. Theo đánh giá của các chuyên gia, công tác đấu thầu hiện còn chưa được coi trọng đúng mức, chưa công khai, minh bạch, thậm chí còn nhiều tiêu cực dẫn đến giá thành cao. Việc lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực dẫn đến kéo dài tiến độ, phải bổ sung vốn, gây lãng phí thất thoát.

ThS. Lê Sỹ Bảy - Vụ trưởng Vụ Thanh tra khối kinh tế Ngành Thanh tra Chính phủ đã có những phân tích rõ nét về nhóm yếu tố có gian lận trong đấu thầu làm phát sinh tăng thêm giá xây dựng sau đấu thầu, đặc biệt là tình trạng thông thầu. Biểu hiện của thông thầu đó là giá trúng thầu quá cao so với dự toán, so với các biểu giá được công bố, hay với các công việc tương tự, mức giá bình quân trong ngành. Thông thầu rõ nét thể hiện trong việc một số nhà thầu thay phiên nhau thắng thầu, có sự phân chia theo công việc, loại hình công việc hoặc khu vực địa lý. Các dấu hiệu bất thường của hồ sơ dự thầu được nhận diện là chào giá quá cao, chào giá quá sát hoặc chào giá quá gần nhau. Tại các hồ sơ dự thảo này, những con số thường quá “tròn trịa”, không hoàn chỉnh giống một hồ sơ dự thầu.

Gian lận trong đấu thầu còn thể hiện ở tình trạng lạm dụng quy định về yêu cầu sửa đổi hợp đồng. Khi đó một nhà thầu nhiều lần sửa đổi hợp đồng một cách bất thường, không có lý do và được phê duyệt bởi cùng một chủ đầu tư. Có trường hợp trao hợp đồng cho nhà thầu chào giá thấp nhất, sau đó cho phép sửa đổi hợp đồng làm tăng giá hoặc tăng quy mô hợp đồng, hoặc gia hạn thời hạn hợp đồng. Bên cạnh đó còn phải kể đến tình trạng thao túng các hồ sơ dự thầu, sắp đặt thông số kỹ thuật, chia nhỏ gói thầu mua sắm, chào giá không cân đối (chào giá thấp một cách phi lý rồi sau đó yêu cầu sửa đổi hợp đồng theo hướng làm giảm khối lượng)...

Để chống tiêu cực trong đấu thầu, ông Trần Ngọc Hùng đề xuất, trên cơ sở các quy định của Luật Đấu thầu cần coi trọng quản lý đấu thầu công khai, minh bạch chống tiêu cực, xóa bỏ tình trạng “quân xanh, quân đỏ” và đặc biệt là phải hạn chế tối đa chỉ định thầu. Nhiều chuyên gia có cùng quan điểm, Bộ Xây dựng cần có quy định rõ ràng, cụ thể hơn về trách nhiệm pháp lý của các cơ quan tư vấn liên quan đến xác định giá trong xây dựng như tư vấn khảo sát, thiết kế, tư vấn thẩm định, tư vấn khảo sát. Cần có chế tài xử lý nghiêm đối với từng hành vi, thiếu sót, sai phạm của các cơ quan này. Bên cạnh đó, phải tăng cường hơn nữa công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy định về quản lý chi phí đầu tư xây dựng.

Minh Thu

Kết quả (Anh) 2:

Public investment is high cost: Because does so?
The price is consistent thread throughout the whole process of project implementation. Results management is also a result, the effectiveness of the project. Most of the projects are implemented through project agreements. Persistent problem that construction costs in Vietnam are not dependent on pure price factor which depends on the "investor who?". Lack of professional and transparent management right price copper is an important tool in the management of construction investment projects directly related to the efficient use of capital. However, in the judgment of management agencies and experts, at present, still have some existence, shortcomings in the work of determining the cost of investment in the period, including substantive and determination methods. Many cost the outstanding content, the method for calculating the average is still on, not fully reflect the characteristics of the construction contract, the calculation leading to redundancy costs, contract lacks. Project overhead railway online Cat Linh - Ha Dong Nguyen Trai road running through. Photo: Cong Hung While Vietnam has advantages such as low labor costs, many kinds of building materials may be produced in countries with good quality, but the cost of construction so we are more expensive in price built in the neighboring countries, even the US. According to Tran Ngoc Hung KS - President of Vietnam Construction Association, construction costs are dependent on whether the investor is. According to expert analysis, the investor is an individual, household often the most tightly managed capital, the cheapest price works (of course also caused by small-scale projects should be cut by more expenses such as management, consulting, ...). Investors are companies, corporations, corporations and foreign shares (without capital, State shares), the majority of enterprises using professional consulting firms especially in selected Contractors should really master of his own capital. The investor's works usually have reasonable prices, ensure the progress and quality while remaining cost of the project is lower than in neighboring countries. There are many question that most investors comprehensive public investment projects, projects with investment capital from the State budget or by the State guarantee. The project has elements of "public" typically have higher costs, even very high; projects are adjusted, the capital, lasting progress. From the lack of transparency in procurement and weak management of public investment projects, in a number of projects, investors and contractors advisory lifted works price estimate since project planning for the future is alternating for group benefits. Through evaluation in some localities, the Ministry of Construction has detected projects rose 1.5 times the estimate, there are individual cases where increased estimates 2 times. The existence of many loopholes in the management, construction and contract management led to losses, which typically wasted phase II project Taiyuan Iron and Steel, the capital doubled from 4,000 billion to 8.000 billion, the project lasted 8 years slacking. Recently a special public opinion concerned about the price of the transport infrastructure projects large. The fact that the urban rail projects are the prices. In Ho Chi Minh City, the No. 1 online Ben Thanh - Suoi Tien 19,7km long, including 2.6 km underground, the price from 1.09 billion to 2.47 billion (up 126.6%). In Hanoi, online Cat Linh - Ha Dong long 13,08km, price from 552.86 million to 868.04 team million (up 57%) ... On the issue of the price of a number of transport infrastructure projects Large, Dr. Pham Sy Liem - Vice President of Vietnam Construction Association questioned, why with such large projects, the investors do not hire project management consultants that just want to make it on their own management to self-identify as "inexperienced" (?). In China for the projects of 5 million yuan or more, according to regulations, the investors must hire consultants to manage projects professionally. Project Management Consulting will conduct management value in both phases before and after the contract. Lack of transparency of information about the project, the investor, consulting project survey, design ... are limited, leading to unclear responsibilities as the project has problems. Muon face fraud in procurement There are many factors affecting the group, creating gaps in the management of construction contract price. In particular, "hot" is sewn tendering and selection of contractors. According to experts, the current bidding has not been properly respected and not open, transparent, even more negative leading to high prices. The selection of contractors incompetent lead to lasting progress, should additional capital, wasteful losses. MSc. Le Sy Bay - Department Inspector economic bloc Sector Government Inspectorate has made ​​clear analyzes of groups of elements in tender fraud generates additional construction cost after the bidding, especially the contractor status information. Expression of the bid-winning price that is too high compared to cost estimates, compared with the price tables are published, or with the same job, the average price in the industry. Collusion clearly reflected in the fact that some bidders took turns winning, with the division of work, type of work or geographical area. The abnormality of the bids were identified as bids too high, too close bid or bids are too close together. In this draft records, the numbers are often too "plump", incomplete like a tender. Fraud in procurement is also reflected in abuse regulations require a contract amendment . Then a contractor repeatedly amended contract abnormally, no reason and approved by the same investor. There are cases where the award of contract to the contractor offering the lowest price, and then allow the amended contract price increases or to increase the size of contracts, or extended contract term. Besides, not to mention the state of manipulation of tenders, ordering specifications, procurement segmentation, unbalanced bid (bid irrationally low and then require repair contract change towards reduced mass) ... To fight corruption in the bidding, Tran Ngoc Hung suggested, on the basis of the provisions of the Procurement Law should respect public procurement management and transparency negative control, eliminating "Green Army, Red Army" and particularly to minimize the appointment of contractors. Many experts have the same opinion, the Ministry of Construction requires clear rules, more specifically on the liability of the relevant advisory body to determine the price of construction as surveying consultancy, design, appraisal consultancy, surveying consultancy. There should be serious sanctions against individual acts, omissions and violations of these agencies. In addition, to further strengthen the inspection and examination of the implementation of regulations on management of construction investment costs. Minh Thu