SẤM ĐỘNG XƯƠNG GIANGĐối luỹ với thành Đông Quan, phía bắc sông Cái là Hành dinh tiền phương của Bình Định Vương. Nơi đây có hai cây bồ đề xanh tốt. Vì vậy, nghĩa quân gọi dinh này là dinh “Bồ Đề”, cho dù dinh dựng trên đất thôn Phú Hựu. Phía trước Hành dinh, Ngài dựng lầu chín tầng quan sát động tĩnh của giặc. Đêm ngày, Lê chúa ngự trên tầng chót vót. Nhãn quan lướt sóng đại giang rọi thấu sào huyệt giặc Minh. Quan Hành khiển túc trực ở tầng áp sát nhận lệnh hành sự.Một bữa nọ, thấy sắc diện Nguyễn Trãi không hồng hào như trước, Lê Lợi lo lắm. Mưu thần số một mà suy kiệt thì nguy. Là người từng trải, Lê chúa bèn ngó tới mâm cơm của quan Hành khiển. Quả nhiên, mâm cơm do Nguyễn Chất đảm nhiệm kém mâm cơm do ngự thiện phòng lo liệu. Bình Định Vương liền truyền Tổng quản Thái giám tới:- Ông kén một tú nữ hiền thục, biết chút chữ nghĩa lo cơm nước cho quan Hành khiển.Tổng quản Thái giám cúi đầu giây lát:- Bẩm chúa công, quan Hành khiển đã xấp xỉ ngũ tuần. Vậy phải kén người tuổi tác bao nhiêu cho phải phép?Lê Lợi xẵng lời:- Phải phép cái gì? Tú nữ nào xứng với quan Hành khiển hẳn là ông phải rõ chứ?Tổng quản Thái giám vái chào, vội cất bước. Mấy ngày sau, ông ta đưa tú nữ mười bảy tuổi tới yết bái Bình Định Vương. Dáng vẻ kiều diễm của Mai Hương khiến Lê chúa vừa ý. Ngài hỏi tú nữ đôi điều. Mai Hương khiêm nhường, ứng đối rất phép tắc. Bình Định Vương hài lòng lắm. Ngài cho Tổng quản Thái giám lui, truyền quan Hành khiển tới. Nguyễn Trãi khoan thai bước vào Đại Nghĩa đường, cúi đầu thi lễ trước Bình Định Vương. Ánh mắt trong sáng của Mai Hương hướng tới quan Hành khiển. Nàng khẽ cúi đầu. Lê chúa truyền Nguyễn Trãi an toạ rồi ôn tồn:- Nguyễn Chất bếp núc chưa giỏi nên khanh chưa có những bữa cơm ngon miệng. Từ nay, tú nữ kia ngày lo cơm nước đêm lo buông màn cho khanh.Khước từ ân sủng của chúa là dại dột. Nhưng nhận ân tứ của chủ mà phải đèo bòng thêm thiếu nữ trẻ đẹp là chuốc lấy rắc rối. Bọn võ biền hẹp hòi hẳn sẽ đặt điều. Nguyễn Trãi trầm tư giây lát rồi niềm nở:- Tạ ơn minh công đã hạ cố. Có điều, việc giải chiếu buông màn cho thần nơi duy ác không ai thay được người em họ. Thần nhờ hiền nữ việc bếp núc. Nguyễn Chất đưa cơm tới đây. Hiền nữ bớt vất vả là thuận nhất.Hiểu ý tứ sâu xa của Nguyễn Trãi, Bình Định Vương cả cười:- Mưu sĩ đúng là mưu sĩ. Ta chiều ý khanh vậy.*Năm Đinh Mùi tháng 2, tên tiểu tướng họ Tăng trong thành Tam Giang hàng phục nghĩa quân. Công thành là hạ sách. Tư tưởng này của Nguyễn Trãi được Lê Lợi tôn trọng. Ngài bèn sai quan Hành khiển dẫn tên hàng tướng đi chiêu dụ giặc ở Tam Giang. Trước ngày Nguyễn Trãi khởi hành, Lê Lợi hỏi:- Chuyến đi này, khanh có cho tú nữ đi theo không?Nguyễn Trãi đã có chủ ý bèn thưa:- Tâu minh công, vào đất giặc thần không cho nàng ấy đi theo.Lê Lợi cười:- Khanh e đất giặc nguy hiểm hay e chuyện khác? Vì đại nghĩa, khanh không phải e điều gì cả. Tú nữ đi theo, khanh mới có bữa cơm ngon. Ngày thuyết hàng, khanh cho tú nữ tham dự. Trang sức của tú nữ phải đẹp. Có điều, tú nữ chỉ dự thính không dự đàm.Thoáng chút suy nghĩ, Nguyễn Trãi hỏi:- Thưa minh công, có phải Ngài cho giặc thấy nghĩa quân không chỉ có “tuấn kiệt” mà còn có “nữ kiệt”?- Đúng vậy, nhưng còn có ý khác nữa. Đó là việc đàn bà trong đoàn sứ thần khiến chúng không thể không bẽ mặt...Năm người tháp tùng quan Hành khiển vào Tam Giang. Mai Hương trang phục lộng lẫy đẹp như tiên giáng trần. Bọn giặc ngỡ ngàng bởi mặt hoa da phấn mà dám dấn thân vào nơi sống chết chỉ cách nhau trong gang tấc. Cuộc dụ thuyết diễn ra. “Nữ kiệt” không hé răng, cứ như pho tượng hồng ngọc trước bầy sói. Ánh mắt tên chủ tướng thành Tam Giang lộ vẻ bất an. Nguyễn Trãi dấn tới, nói: “Vương Thông đã kề cận bại vong. Ngoan cố giữ thành đổ thêm máu là vô nghĩa. Thức thời mới là tuấn kiệt. Ba mươi sáu kế thì hạ giáo là thượng sách”. Chủ tướng giặc là kẻ từng trải, kín kẽ nên bộc bạch rất khôn ngoan: “Tình thế hai bên đã bày ra trước mắt. Tướng giữ thành phải làm gì và làm như thế nào, bản chức tự biết cân nhắc”.Trên đường về nhân lúc đi gần Nguyễn Trãi, Mai Hương hỏi nhỏ:- Thưa quan Hành khiển, ngài có cho phép tiểu nữ được hỏi một điều không?- Có gì mà phải cho phép? Nàng muốn hỏi điều gì cứ hỏi.- Thưa, điều gì khiến ngài sợ nhất?Lặng đi giây lát, Nguyễn Trãi đáp:- Bản chức sợ nhất là mất lòng dân. Còn nàng, điều gì khiến nàng phải sợ?- Thưa ngài, tiểu nữ sợ nhất là vô tình.Nhận ra ý tứ của Mai Hương, Nguyễn Trãi lái ngay câu chuyện sang hướng khác:- Nàng nói đúng. Kẻ có chút chức vị như Trãi mà vô tình ắt sẽ mất lòng dân. Khi đã mất lòng dân là mất hết.Nét thất vọng hiện rõ trong mắt, Mai Hương buồn buồn nói:- Quan Hành khiển khéo nói quá!Năm ấy tháng 6, chủ tướng thành Tam Giang là Lưu Thanh hàng phục. Thừa thắng, Nguyễn Trãi gửi thư thu phục được thành Thị Cầu. Vậy là “Không đánh mà giặc tự khuất”, hai thành của quân Minh phải mở cửa hạ cờ trong tháng 6.Khi ấy, cuộc Nam Bắc so gươm ở thành Xương Giang diễn ra đã gần ba lần trăng vơi đầy. Vương Thông lệnh cho Kim Dận phải giữ cho được Xương Giang. Có giữ được thành này, quân Minh mới còn đường lui về bản quốc. Lý Nhậm là viên tướng hiếu thắng được phái tới cùng Kim Dận thủ thành. Vì thế, Thái uý Trần Nguyên Hãn và Tư mã Lê Sát vây chặt Xương Giang.Năm 1427 - Đinh Mùi tháng 9 ngày 18, Tuyên Đức sai An Viễn hầu – Chinh lỗ tướng quân Liễu Thăng dẫn mười vạn quân cùng hai vạn ngựa nhằm ải Pha Luỹ tiến quân. Tuỳ tướng của Liễu Thăng có Đô đốc Thôi Tụ, Bảo Định bá Lương Minh, Thượng thư Hoàng Phúc… Cùng ngày, Tuyên Đức còn sai Kiềm Quốc công Mộc Thạnh dẫn năm vạn quân và một vạn ngựa xốc tới ải Lê Hoa. Dưới trướng Mộc Thạnh có An Hưng bá Từ Hanh, Tân Ninh bá Đàm Trung.Biết chắc vua Minh sẽ sai quân sang hòng lật ngược thế cờ, Bình Định Vương cho lập ngay hệ thống trạm truyền tin. Cứ mười dặm, Ngài cho dựng một trạm. Mỗi trạm có bốn người, hai ngựa. Ngày cũng như đêm, hễ cần truyền tin là người phải lên yên ngay.
Nghe tin hai đạo quân của giặc như lũ tràn sang, Nguyễn Trãi tâu với Bình Định Vương:
- Thưa minh công, giặc tiến sang như gió thu cuốn lá. Thần đoán chúng chưa biết Xương Giang đã mất.
- Có lý đấy. Nếu biết Xương Giang đã về tay quân ta, giặc tiến quân ắt phải dè dặt. Vậy ta nên công thủ thế nào?
- Thưa, Ngài phải cầm chân giặc ở Lê Hoa, dụ Liễu Thăng vào sâu rồi mới vây đánh. Liễu Thăng hiếu thắng chắc sẽ mắc mưu.
- Quân sư trù liệu rất hợp ý ta.
Bình Định Vương liền truyền Lê Sát tới:
- Ta đã có phương lược. Liễu Thăng đánh tới, Lê Lựu chống cự lấy lệ rồi bỏ Pha Luỹ lui về ải Lưu. Giặc tràn tới ải Lưu, Lê Lựu rút chạy dụ giặc tới Chi Lăng. Tướng quân dẫn theo Nhân Chú, Lê Liệt, Lê Thụ cùng bốn vạn quân tới bày trận ở Chi Lăng. Lê Lựu dụ giặc tới đó. Tướng quân cùng Lê Lựu quây lấy Liễu Thăng mà đánh.
Lê Sát tỏ vẻ phân vân:
- Thưa chúa công, thần chỉ e một điều.
- Có phải tướng quân e giặc nhiều hơn quân ta bội phần?
- Thưa, Chi Lăng đường hẹp lại khuất khúc. Quân đông phỏng có ích gì? Thần e là e Mộc Thạnh vu hồi.
- Ta lo xa nên đã cử thêm Phạm Văn Xảo tới Lê Hoa rồi. Không có chuyện Mộc Thạnh đánh sau lưng đâu.
Lê Sát phấn chấn:
- Vậy thì Liễu Thăng mạt vận rồi.
Thiếu bảo Lê Lựu y lệnh Bình Định Vương dụ giặc tới Chi Lăng. Khi ấy, Tư mã Lê Sát và Hành quân Tư mã Lê Nhân Chú đã bày xong thiên la địa võng. Cuộc hội đàm chư tướng chớp nhoáng diễn ra. Sở trường sở đoản của ta và của giặc được đặt lên cân. Cuối cùng, các tướng chọn kế của Lê Nhân Chú. Khi Liễu Thăng đánh tới, Lê Lựu ra khiêu chiến rồi tháo chạy dụ giặc vào ổ phục kích. Lê Sát và Lê Nhân Chú khai chiến thì bắn pháo hiệu. Thấy pháo hiệu đỏ vọt lên trời, Lê Lựu dẫn quân quay lại hội chiến.
Tháng 9 ngày 20, giặc công phá Chi Lăng. Lê Lựu vờ đón đánh rồi lui quân ngay. Liễu Thăng mừng lắm. Khi biết tướng vừa trông thấy quân “thiên triều” đã tháo chạy chính là tướng giữ ải Pha Luỹ mới lui về Chi Lăng, Chinh lỗ tướng quân Liễu Thăng cả cười: “Ải hiểm này mà không giữ chặt, xem ra nước Nam không có ai đáng gọi là tướng”. Tên Tổng binh kiêu ngạo liền đốc suất đại quân đuổi theo. Đợi cho trung quân của giặc lọt vào quyết chiến điểm, Lê Sát và Lê Nhân Chú tung quân Đông, Tây, Nam, Bắc cùng năm thớt voi vào trận. Lê Lựu đánh ngược trở lại. Đội hình giặc bị chia cắt thành nhiều mảng. Chúng không tiếp ứng được cho nhau. Trung quân của giặc bị quân Nam ép tới cánh đồng Chi Lăng lầy lội. Người ngựa của giặc bị sa lầy. Liễu Thăng vùng vẫy trèo lên được sườn núi Mã Yên bị tuỳ tướng của Lê Nhân Chú chém đứt đầu. Hơn một vạn giặc phơi thây. Thủ cấp Liễu Thăng được đưa ngay tới dâng Bình Định Vương. Ngài mừng lắm lập tức cử Lê Lý và Lê Văn An dẫn ba vạn quân tới nơi đang xung sát. Có thêm quân tiếp chiến, Lê Sát và Lê Nhân Chú như hổ thêm nanh vuốt, cứ quây chặt giặc mà đánh. Ngày 25, Bảo Định bá Lương Minh rơi đầu.
đang được dịch, vui lòng đợi..