QUAN SÁT BẦU TRỜI THÁNG SÁU NĂM 201

QUAN SÁT BẦU TRỜI THÁNG SÁU NĂM 2015

Tháng 6 năm 2015 với thời tiết nóng bức vào đầu tháng và có sự xuất hiện của những cơn mưa vào cuối tháng, kiểu thời tiết này khác so với mọi năm, tuy nhiên sẽ có nhiều đêm trời trong vắt và đầy sao dành cho bạn quan sát, hãy nhớ tận dụng ngay khi gặp cơ hội.
Tháng 6 này là một trong hai thời điểm tốt nhất trong năm 2015 cho bạn để quan sát và chụp hình Kim Tinh, vì nó đạt vị trí xa nhất về hướng đông. Cùng với các sự kiện quan sát thú vị khác được tạo nên bởi những hành tinh trong Thái Dương hệ của chúng ta.
***********************************************************************************************************************************************************************
Các hành tinh buổi chiều tối

Trong tất cả các buổi chiều và tối của tháng 6 này, bạn sẽ quan sát được ba hành tinh từ hai hướng khác nhau.

Đầu tiên là ở gần chân trời hướng tây, Kim Tinh và Mộc Tinh sẽ cùng nhau tỏa sáng ở đó. Mộc Tinh sẽ thấp dần qua mỗi buổi chiều và ngày càng tiến gần lại Kim Tinh. Cuối cùng vào cuối tháng 6, mà cụ thể là vào ngày 30/6, bạn sẽ thấy được Sao Mộc nhập lại làm một với Sao Kim trên bầu trời chiều hôm đó.

Bạn có thể thấy hai chấm sáng chói này nằm gần từ ngày 25 và hãy theo dõi nó qua mỗi ngày, bạn sẽ thấy chúng càng ngày càng tiến lại gần và nhập lại làm một vào ngày 30/6. Bạn cũng sẽ được thấy như vậy vào những ngày đầu tháng 7, tới ngày 5/7, chúng sẽ xa ra nhau. Cả hai sẽ lặn thấp xuống chân trời hướng tây và biến mất ở đó vào cuối tháng 7.

Tiếp theo bạn hãy nhìn về hướng đông nam trong những buổi đêm mùa hạ này. Ngay khi màn đêm vừa buông xuống, Thổ Tinh sẽ xuất hiện và tỏa sáng gần chòm sao Scorpius (Bò cạp). Sao Thổ sẽ không lên cao quá 70 độ so với chân trời hướng nam và sẽ lặn đi ở chân trời hướng tây sau 5 giờ sáng vào đầu tháng, và sau 3 giờ sáng vào cuối tháng.

Các chòm sao và thiên thể

Vào khoảng từ 9 giờ tối trong những buổi tối tháng 6 này, bạn hãy nhìn về hướng đông nam để quan sát dải Ngân Hà vắt ngang qua đó. Đây là một khu vực đầy sao chi chít với rất nhiều thiên thể thú vị cho bạn thực hành quan sát qua ống dòm hay kính thiên văn.

Khu vực này có một chòm sao rất thú vị và dễ dàng nhận thấy, đó là chòm sao Scorpius với hình ảnh là một con bò cạp. Đây là một trong 13 chòm sao Hoàng đạo vì Mặt Trời đi qua chòm sao này vào tháng 11. Chòm sao này có hình dạng chữ S giống như đường bờ biển của nước Việt Nam chúng ta.

Chòm sao này có ngôi sao sáng Antares màu đỏ cam, tượng trưng cho trái tim của con bò cạp khổng lồ này. Đây là ngôi sao sáng thứ 16 trên bầu trời đêm với khoảng cách cách chúng ta 520 năm ánh sáng. Bán kính của ngôi sao này lớn hơn bán kính của Mặt Trời chúng ta tới 880 lần. Tuy nhiên vì đây là một sao khổng lồ đỏ, nên nó không được đặc cho lắm, khối lượng của nó chỉ lớn hơn Mặt Trời chúng ta khoảng 15 lần.

Theo một phiên bản trong Thần thoại Hy Lạp. Con bò cạp này được nữ thần Hera, là vợ của thần Zeus đưa xuống để giết chết chàng thợ săn Orion, vì chàng tự cho mình là người thợ săn tài giỏi nhất. Thần Zeus thương tiếc nên đã cho cả con bò cạp Scorpius và chàng thợ săn Orion lên bầu trời. Và có một điều thú vị rằng, khi chòm sao Orion mọc lên từ bầu trời thì chòm sao bọ cạp Scorpius cũng lặn xuống, vì thế hai kẻ thù sẽ không bao giờ thấy mặt nhau.

Và chính vì vậy, sao Antares của chòm sao Bò cạp là ngôi sao màu đỏ cam đối diện qua bên kia bầu trời với sao màu đỏ cam Betelgeuse của chòm sao Thợ săn. Đây cũng là một trong ít những cặp sao đỏ cam, sáng đối diện nhau trên bầu trời đêm.

Còn theo dân gian của Việt Nam, chòm sao này là chòm Thần Nông. Là một vị thần đội nón lá khum cong lưng và tát nước từ dòng sông Ngân Hà. Nó gắn liền với nền văn hóa lúa nước của Việt Nam từ ngàn đời xưa.

Gần ngôi sao Antares là cụm sao Messier 4. M4 hay NGC 6121 là một cụm sao cầu được phát hiện bởi Philippe Loys de Chéseaux vào năm 1746 và được Charlie Messier liệt kê vào cuốn danh mục nổi tiếng của ông vào năm 1764. Đây là một trong những cụm sao đầu tiên mà từng ngôi sao riêng lẻ trong cụm được phân giải, tức là các ngôi sao đó được tìm hiểu về các đặc tính và được đặt tên cụ thể.

Cụm sao nầy rất dễ dàng nhận ra trên bầu trời đêm, vì nó chỉ cách sao sáng Antares khoảng 1,3 độ về hướng tây, Vậy bạn hãy hướng kính thiên văn lên khu vực nầy, bạn sẽ thấy được cả cụm sao và ngôi sao sáng trong một trường nhìn rộng.

Mu Scorpii là một hệ sao đôi màu xanh nằm dọc theo phần thân cong cong của con bò cạp, và bên dưới đó nữa là sao Zeta Scorpii, cũng là một hệ sao đôi nhưng có màu đỏ cam. Giữa hai ngôi sao này là NGC 6231, một cụm sao mở cách chúng ta 310 năm ánh sáng.

NGC 6231 còn được gọi là Rương kho báu ở bầu trời phương bắc, hay trong Thiên văn Phương đông gọi là Thần cung (神宮). Nó có độ sáng biểu kiến là +2,6, nên bạn có thể quan sát nó bằng mắt thường, nhưng tốt hơn hết hãy quan sát nó qua ống dòm hay kính thiên văn.

Ở trên về phía đông so với sao Shaula, bạn sẽ tìm thấy được hai cụm sao mở là M6 và M7. Cụm sao mở thường là những cụm sao nhỏ, trên dưới vài trăm ngôi sao, và chúng được hình thành từ những đám mây bụi khí. Chúng gồm các ngôi sao trẻ, có màu xanh trắng, chúng rất lớn và rất nóng, do đó, chúng cũng sẽ không sống thọ cho lắm.

M6 còn được gọi là Cụm sao Con bướm, hay Cụm sao Hồ Điệp, bởi vì nó trông giống như một con bướm với đôi cánh mở rộng và bay về hướng tây bắc. Bạn có thể quan sát được con bướm này qua kính thiên văn, và bạn sẽ khó bỏ qua được râu của nó, là một ngôi sao màu đỏ cam rất nổi bật vì khu vực xung quanh của nó toàn là những ngôi sao màu xanh.

Trong khi cụm sao Messier 7 có thể quan sát đễ dàng qua ống dòm hay thậm chí là bằng mắt thường. Cụm sao này còn được gọi là Cụm sao của Ptolemy vì nó lần đầu tiên được phát hiện ra bởi nhà thiên văn học người Hy Lạp tên là Claudius Ptolemy vào năm 130 của thế kỷ 1. Nhưng vào thời điểm đó, ông mô tả nó là một tinh vân.

Các sự kiện thiên văn

Ngày hạ chí năm 2015 sẽ diễn ra vào lúc 11 giờ 34 phút khuya ngày 21 tháng 6. Cực bắc Trái Đất sẽ nghiêng về phía Mặt Trời, Mặt Trời sẽ đạt đến điểm cực bắc trên bầu trời, là lúc kinh độ Mặt Trời bằng 90 độ ở Bắc bán cầu..

Theo Thiên văn Phương tây, đây là ngày đầu tiên của mùa hè ở bắc bán cầu và là ngày đầu tiên của mùa đông ở nam bán cầu. Nhưng theo Thiên văn Phương đông thì ngày Hạ chí là ngày giữa mùa hè.

Điểm chí là gì ? Những nền văn minh cổ đại đã cho thấy rằng con người ngày trước đã biết được đường đi của Mặt Trời trên bầu trời, độ dài ban ngày, vị trí Mặt Trời mọc và lặn, và tất cả thay đổi thường xuyên trong năm.

Ngày nay, chúng ta biết được những điểm chí này là hiện tượng thiên văn, do độ nghiêng của trục Trái Đất và chuyển động của nó trong hệ Mặt Trời. Trái Đất không thẳng đứng mà nó nghiêng một góc 23,5 độ nên vào ngày hạ chí, bán cầu bắc sẽ nghiêng về Mặt Trời nhiều nhất. Tất cả các địa điểm từ xích đạo lên phía bắc đều có ngày dài hơn 12 tiếng vào ngày hạ chí.

Nhiều nền văn hóa trên thế giới tổ chức lễ kỷ niệm các ngày chí, vì ngày này bắt đầu mùa hè, đem đến ánh sáng Mặt Trời cho mọi người. Khoảng 5000 năm trước, người ta đã đặt những tảng đá đầu tiên lên Stonehenge, chúng ta vẫn chưa hiểu hết ý nghĩa thật sự của Stonehenge là gì, nhưng dù sao nó cũng là một di tích lịch sử nổi tiếng của nước Anh.

Trong khi người Anh xây dựng Stonehange thì ở Ai Cập, người ta đang xây dựng hai kim tự tháp lớn và sau đó là tượng nhân sư. Nếu bạn đứng ở tượng nhân sư vào ngày hạ chí và nhìn về hướng hai kim tự tháp, bạn sẽ thấy Mặt Trời lặn chính xác ở giữa hai kim tự tháp này.

Ngoài ra, Vào ngày 30 tháng 6 tới đây, Kim Tinh sẽ giao hội rất gần với Mộc Tinh. Kim Tinh sẽ cách Mộc Tinh 20' (tức là chưa được nửa độ) trên bầu trời hướng tây sau khi Mặt Trời lặn, cả hai sẽ nằm cao không quá 40 độ so với chân trời hướng tây. Sao Kim với độ sáng biểu kiến là -5,3 trong khi Sao Mộc là -1,8 và hai hành tinh này nằm gần với nhau rồi dường như gộp lại như một ngôi sao mới rất sáng.

Chúc các bạn có một buổi quan sát tuyệt vời và có những "chiến lợi phẩm" đẹp sau tháng 6 vừa qua. "Chiến lợi phẩm" ở đây là bộ sưu tập ảnh chụp qua kính thiên văn. Tháng 6 vui vẻ với những điều kì diệu đang chờ đợi bạn.