Bối cảnh của hợp tác kinh tế ASEAN

Bối cảnh của hợp tác kinh tế ASEAN - Trung Quốc

Từ những năm 1980 và đặc biệt là sau khi Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) ra đời năm 1995, làn sóng hội nhập kinh tế khu vực lại bùng phát với nhiều biểu hiện mới về quy mô, mức độ và phạm vi địa lý. Riêng khu vực Đông Á (bao gồm Đông Nam Á và Đông Bắc Á) từ chỗ bị đánh giá là khoảng trống của liên kết khu vực, “chậm chân” trong làn sóng hội nhập kinh tế khu vực so với Tây Âu và Bắc Mỹ vào những năm 1970 - 1980 thì trong những năm đầu của thập kỷ 1990 đã có những chuyển biến khá mạnh theo hướng tăng cường liên kết kinh tế khu vực với hàng loạt thoả thuận thương mại tự do khu vực và song phương ra đời hoặc đang trong quá trình đàm phán mà đặc biệt chuẩn bị cho việc hình thành cộng đồng kinh tế toàn khu vực - Cộng đồng kinh tế Đông Á (EAEC). Trước cuộc khủng hoảng tài chính Châu Á 1997 - 1998, nhiều quan điểm đã cho rằng ASEAN sẽ thu mình lại và dựng lên “bức tường” bảo hộ mậu dịch.(*)Song, trái lại, ASEAN không những đẩy mạnh hơn tiến trình tự do hóa thương mại nội khối mà còn tích cực mở rộng liên kết kinh tế - thương mại ở Đông Á với việc hình thành mạng lưới các Khu vực mậu dịch tự do với các đối tác quan trọng ở khu vực (FTA + 1) như: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Ấn Độ, Australia và New Zealand; đồng thời tích cực thúc đẩy nhiều chương trình hợp tác kinh tế, thương mại đa dạng với các đối tác lớn như Mỹ, Canada, liên minh Châu Âu (EU), Nga.

Trong quan hệ hợp tác của ASEAN với các đối tác trong ASEAN + 3 (ASEAN với Trung Quốc, Nhật bản, Hàn Quốc) thì quan hệ kinh tế, thương mại giữa ASEAN và Trung Quốc đã lớn mạnh nhanh chóng, đặc biệt là sau Hiệp định khung về Hợp tác Kinh tế toàn diện được ký vào tháng 11 năm 2002 nhằm thiết lập khu vực mậu dịch tự do ASEAN - Trung Quốc (ACFTA). Mặc dù, mục tiêu hiện thực hóa ACFTA vào năm 2010 đối với Brunei, Indonesia, Malaysia, Philippines, Singapore, Thái Lan và Trung Quốc, và vào năm 2015 đối với Campuchia, Lào, Myanma và Việt Nam chưa trở thành hiện thực, nhưng các nội dung hợp tác kinh tế, thương mại giữa các bên liên quan đã và đang được triển khai tích cực. Chính vì vậy, giữa những gam màu ảm đạm của bức tranh kinh tế thế giới, ASEAN nổi lên như một điểm sáng, vẫn duy trì mức tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) trung bình là 5% - 6% kể cả trong thời kỳ khó khăn trong những năm 2011 - 2012, và cũng chính sự đồng thuận cao trong việc kết nối giữa ASEAN với khu vực Đông Bắc Á đã có tác dụng hỗ trợ đắc lực cho tiến trình hội nhập và xây dựng Cộng đồng